Bakka dhiha báha irra eegalee hánga bahaatti tuutnitun: Ummáni Wallaggaa ummata náannawa dhihaa jiraatu ummánni kun naannawa bisháanii jiraatan; Oromoo Máccaa, Laga Dhidhéessaa fi laga 0omoogidduu, kibba laga Gibée jiraatu.Jalqaba Oromoon sába Afrikaa keessa jiráatu, kan Itoophiyaa kéessaa fi haga diqqóo immoo ummata Kéeniyaa fi Somaaliyaa kéessatti argamu dha.Sabi Oromoo sába Itoophiyaa keessatti báayina ummataan tokkoffaa irrá jiru.Akka Qoannoo bára 1994 (akka dhaha Giriigooriyaanitti) baaynni ummata Oromoo dhbbantaa ummata Itoophiyaa 32.1 qabata.
Hara baayyini ummáta Oromoo miliyoona 25 oli dha. Oromiya Ummatni 0romoo ummata áfaan kushi dubbatu kán bahaa fi káaba baha Afrikaa kéessatti argaman keessaa tókko dha. Ummatni Oromoo káabaan hanga Tigraay, kibbáan hanga Keeniyaa faffacaée argama. Gaanfa Afrikaa keessa Oromoon saba kushii dubbatu guddicha dha. Akkaataan lafa, áadaa fi afaan isáa Oromoo Afrikaa kéessa dabre immoo áddunyaa keessatti akka béekamtu isa godheera. Qoannoon jiru ákka ibsutti Oromoon gánna kumaa ol Afrikáa Bahaa keessa ákka jiraate amanama (Próuty at al, 1981). Oromoo Saba PastoraIistnomadic fi semi-agricuIturalist jedhaman keessaa ákka dhufe amanama. Jaarraa 16 keessatti eega mootummaan Habashaa fi Sulxaanetii Adaal wal hadhanii lachuu dadhabanii dhiisanii booda, ummanni Oromoo gara Kaabaatti (kaaba Oromiyaa ammaatti)babalatan. ![]() ![]() Harold Gary the gadget guy. Marcus akka jédhetti kaabi-dhihaa Bóorana akka bakki 0romoon duran qubate ákka tae ibseera. Jaarraa 17 jalqabee Oromoon Amaara irraa gargar bahuu jalqaban. Haa tau maIee, Oromoon bulchiinsa ltoophiyaa bara suni kéessatti bakka argachuu jaIqabde. Keessattuu Emperor lyoas 1ffaan (1730-55) Oromoota saba haadha isaa taan ofitti dhiheessuu jalqabe. Akkasumas waltajjii Góndar keessatti Afaan 0romoo akka dubbatamu taasisé. Bara Zemene Mésafinti keessatti dhaloota 0romoo kan taan Yéjjuun bara dheeraaf wáraanaan Imperoota Itoophiyaa dursáa turan. Yejjuunis Raas AIii 1ffaa jala bulaa ture, haa tau malee, bara dheeraan duuba Tewodiroos 1ffaan Raas Alii 1ffaa injifate. Taus, ammallee lmpereronni Itoophiyaa waan dádhabaniif waraanni Yejjuu ltoophiyaa keessaa tokkoffaa turé. Bulchituu Menen kán Wollo, kan bára 1800 Empress taate. Ras Mohaammad kán Wollo, kan Ráas Mikaael tae, áchiin bulchiinsa Sion. Bulchituu Menen kán Ambaassel, kan háadha manaa Hayila SiIlaasee taate. Humnaa fi máatii imperiyaalaa wajjin waIitti qabamuf jecha ummátni Oromoo hedduun Kiristáanummaatti jijjiiramanii turan. Itti fufee immóo, gara dhuma 1800ffaatti, Emperor Yohaannis 4ffaan gosa Oromoo Walloo keessa jiran hunda akka Kiristaanummaatti jijjiraman yookaan immoo akka qabeenya isaanii dhaban sodaachisee ture. Kun immoo gósa Oromoo lafa wárra dhiisan akka gára kibbaatti godaanan wárra godhee ture. Bulchaan Oromoo Móhaammad maqaa jijjiratee Abbáa lafaa Mikaael jédhame, niitii erga fuudhée booda abbaa Empéror Iyyaasuu 4ffaa tae.
0 Comments
Leave a Reply. |
Details
AuthorWrite something about yourself. No need to be fancy, just an overview. ArchivesCategories |